لاادریون و شرم موضع

لاادریون و شرم موضع

^{در میان و یا حد فاصلە میان باورمندان بە خدا و ردکنندگان وجود آن، لاادریون وجود دارند کە می گویند ما نمی دانیم خدا وجود دارد یا نە. آنان خدا را بعلت وجود غیرفیزیکی آن قابل اثبات یا رد نمی دانند. زیرا حسهای پنجگانە بشری از درک آن عاجزند، حسهای پنجگانەای کە بنیان اصلی دانش را تشکیل می دهند. باید گفت کە شاید هیچکدام از دو نحلە دیگر بە اندازە لاادریون خدا را بە امر ‘ایمان’ ارجاع نمی دهند. در واقع خدا پیش باورمند بە آن وجود دارد چونکە بە وجود آن باور دارد، و پیش ردکنندە آن وجود ندارد چونکە بە وجود آن باور ندارد. پس امر وجود خدا یک امر اعتقادیست نە اثباتی یا ردی.}

^{هر دو نحلە باورمندان و غیرباورمندان شاید بە یک اندازە در برابر لاادریون موضع دارند، و شاید هر کدام از آنان چنین تصور کنند کە روزی یک لاادری سرانجام بە آنها خواهد پیوست. و این منطقی می نماید زیرا کە موضع لاادریون یک موضع بینابینی است و مواضع بینابینی معمولا دارای ثبات نیستند.}

^{اما بگذارید بە خود مفهوم اثبات یا عدم اثبات خدا برگردیم. اینکە بنابر استدلال لاادریون خدا نە می تواند رد شود و نە اثبات شود، چونکە وجودش فیزیکی نیست و بنابراین نمی تواند موضوع دانش علمی باشد.}

^{اما موجودی کە نتواند اثبات شود بیشتر بە رد نزدیک است تا اثبات. در واقع موضع لاادریون، بر خلاف موضع بینابینی  آنها، بیشتر بە رد نزیک است تا بە اثبات. چیزی کە نتواند اثبات شود امکان عدم وجودش بیشتر است تا وجودش.}

^{بگذارید دقیقتر بگوئیم. اگر خدا را طبق گفتە لاادریون بە دایرەای تشبیە کنیم کە از دو نصف تشکیل شدە است کە نصف آن وجود خداست و نصف دیگرش عدم وجود آن، پس با این حساب نصف دایرە گم می شود و این بە معنای گم شدن کل دایرە، بعنوان دایرە، و بعنوان نمودی از وجود خداست. و اگر از چیزی نصف آن وجود داشتە باشد این بدان معناست کە کل آن در واقع وجود ندارد.}

^{ضمنان یک وجود نمی تواند همزمان در خود حامل بودن و نبودن باشد. آن موجود یا در کلیت خود وجود دارد و یا وجود ندارد. و گم شدن هر پارە و جزئی از آن می تواند کل وجود آن را بە زیر سئوال ببرد.}

^{پس نظر لاادریون بە نهی کنندگان وجود خدا نزدیکتر است. لاادریون تنها نمی خواهند اعتقاد خود را کامل کنند.}

لاادریون و شرم موضع
فرخ نعمت پور